Ze zitten bij elkaar in de Buurtkamer van Kardoes, ieder met een breiwerkje. Ferrie, Shiva en Hasibe zijn wat oudere dames van Iraanse afkomst. Ze zijn in de jaren ’90 als vluchtelingen naar Nederland gekomen, toen er in Iran een revolutie was. De sjah werd afgezet en de ayatollahs kwamen aan de macht. Ferrie en Shiva hebben een universitaire opleiding gevolgd, Hasibe een meer praktische opleiding. Maar alle drie hebben ze gestudeerd, gewerkt en een zelfstandig bestaan opgebouwd. Ferrie en Shiva vertellen over hoe zij opvoeding in twee culturen hebben ervaren.
Ferrie is docente in de ICT geweest en heeft les gegeven op een MBO school in Lelystad. Toen ze in ’93 naar Nederland kwam met haar man en twee zonen moest ze eerst Nederlands leren. Ze is toen als apothekersassistente aan de slag gegaan. Daarna heeft ze haar oude studie ICT weer opgepakt. Nadat Ferrie om gezondheidsredenen niet meer kon werken, is ze als vrijwilliger les gaan geven in ICT vaardigheden in verschillende buurthuizen. Later is ze creatieve dingen gaan doen. Bij de buurtkamer helpt ze nu de mensen met breien en andere creatieve activiteiten.
Doorleren
“Mijn vader vond het belangrijk dat de kinderen doorleerden, zowel de meisjes als de jongens,” vertelt Ferrie. “Hij was journalist en ik ben vrijer opgevoed dan veel andere kinderen in Iran. Mijn ouders hebben me altijd geleerd om zelf te kiezen en door te leren, zodat ik een betere toekomst zou hebben. Dat was anders dan bij mijn oom. Daar mochten de kinderen niets zeggen tegen hun ouders, als hen niets gevraagd werd. Ze mochten uit respect volwassenen niet in de ogen kijken en tegenspreken kon al helemaal niet. In Iran is respect belangrijk, bijvoorbeeld voor oudere mensen. Verder sta je altijd klaar om iemand anders te helpen. En de familie komt de eerste plaats.
Ik weet nog hoe wij als familie vlak bij elkaar in de buurt woonden. Dat was een leuke tijd. Altijd was er een oma of tantes en ooms die je beschermden. Ik was de oudste van vier dochters.
Ik heb mijn kinderen geleerd dat het belangrijk is om verder te komen in het leven, maar ook dat je respect moet hebben voor andere mensen, dat je voor elkaar zorgt en dat je familie belangrijk is. Mijn zoon en dochter dragen dat nu zelf ook over aan hun kinderen. ”
Opnieuw beginnen
Shiva herinnert zich dat zij, haar man en haar twee kinderen warm werden ontvangen in Nederland. Maar ze moest wel opnieuw een bestaan opbouwen, toen ze uit Iran hierheen kwam. Ze had er 16 jaar als docente Engels gewerkt in het v.o., maar lesgeven is moeilijk in Nederland als je eerst een nieuwe taal moet leren. Shiva heeft eerst 10 jaar vrijwilligerswerk gedaan en deed toen een opleiding voor sociale hulpverlening. Ze werkte later als beheerder in verschillende buurthuizen en heeft ook verschillende Iraanse verenigingen opgericht. Nu is ze met pensioen. Haar kinderen hebben een goede baan.
Ik vraag of het een keuze was van Shiva en Ferrie om (maar) twee kinderen te hebben. Shiva knikt. Met veel kinderen kan je volgens haar moeilijker een goed leven opbouwen.
Regels en praten
Shiva vindt het belangrijk dat ouders en kinderen veel lezen en zich verder ontwikkelen. Dat kinderen eerlijk zijn en lief voor andere mensen. Ze vindt ook dat er regels moeten zijn in de opvoeding, bijvoorbeeld over hoe laat de kinderen thuis moeten zijn of dat ze beleefd zijn en opstaan voor anderen. Soms ziet ze om zich heen dat ouders hun kinderen heel veel vrijheid geven en dan zelf niet meer zien wat hun kinderen doen: “Als je geen regels stelt, dan worden kinderen brutaler en tonen ze geen respect meer voor andere mensen.”
Volgens Ferrie kan vrijheid verschillende betekenissen hebben. Voor haar gaat het om vrijheid van denken en de vrijheid om je te kleden zoals je wilt. Vrijheid betekent niet dat je je kinderen alles zelf laat beslissen. Je moet wel uitleggen waarom ze dingen soms niet mogen.
Ze vertelt dat haar zoon het moeilijk heeft gehad toen hij hier kwam als jongetje van 4,5 jaar. Hij zag dat Nederlandse kinderen vaak meer mochten van hun ouders. Kinderen vergelijken zichzelf met anderen. Hij vroeg dan: waarom mogen of hebben zij dat wel en ik niet?
Ze heeft altijd veel met haar kinderen gepraat en heeft nooit echt straf hoeven geven. Nu is er een mooie vriendschap, ze kan met haar kinderen over alles praten.
Verschil in opvoeding
In Iran zijn de vrouwen nu weer afhankelijk van hun man. Er is minder werk voor vrouwen, ook al studeren er meer vrouwen dan mannen. Volgens het regime in Iran zijn vrouwen emotioneler en daardoor minder geschikt voor banen als rechter of notaris. Als vrouwen alleen zijn of gescheiden, hebben ze vaak geen financiële basis. Dat heeft invloed op de opvoeding van de kinderen.
Eigenlijk kan je niet echt spreken over een Iraanse of Nederlandse opvoeding, vinden de dames. De opvoeding kan in één cultuur zelf heel erg verschillend zijn. En nu is de opvoeding in Nederland ook al weer anders dan toen zij jong waren.
